Het is zover. Boef stond in juni op de cover van Knack en dat is heel goed nieuws, maar daarover straks meer. Eerst las ik immers Michel Houellebecq in de nieuwe Das Magazin - een aanrader overigens - met deze zin:
'Ik kan niet meer. Het doet te veel pijn. Ik stop. Ik zet er een punt achter. Dit keer ben ik echt moe. Ik geloof er niet meer in.'
Dat klinkt niet best Michel, dacht ik toen ik de eerste regels van het stuk gelezen had, en wat zie je eruit! Je moet het rustiger aan doen met de drank, echt. De voor-en-na shoot, die de jonge leeuwen van Das Mag bij het stuk hadden geplaatst, flatteerde de schrijver allerminst. Ik vroeg me af wat de relevantie van de foto's was, alsof voor je tijd oud zijn op zichzelf een vorm van kunst zou kunnen zijn. Ik wist echter ook dat Michel Houellebecq geroemd wordt om zijn mildheid ten aanzien van zijn personages en ik besloot over hem na te denken.
Een wereldbeeld waar je moe van wordt
Sommige mensen lijden aan een aanwijsbaar trauma, maar Michel en velen onder ons niet, vermoed ik. Als je niet miserabel bent door een onmenselijke inbreuk ergens vroeg op je tijdlijn, dan ligt het wellicht aan je wereldbeeld. Ik wilde vroeger ook wel eens dood of beter, niet geboren zijn, wat niet hetzelfde is, maar dat kwam omdat ik me een vreemd voorwerp in de wereld voelde. Ik paste er niet in. Of de wereld zoals ik die zag leek me eenzaam, vijandig en gevaarlijk.Toen ik jong was had ik bijgevolg ook niets op met mijn eigen lichaam en het vergiftigen en uitputten viel me niet moeilijk. De navelstreng tussen mij en de natuur en het goddelijke dat er overal in verstopt zit, was afgebonden. Daar werd ik net als Michel Houellebecq ongelukkig van en moe, zo vreselijk moe.
Maar ik ontdekte goed nieuws voor ons.
‘It could be that God has not absconded but spread, as our vision of the universe and understanding of the universe have spread, to a fabric of spirit and sense so grand and subtle, so powerful in a new way, that we can only feel blindly of its hem’
Zo verwoordde Annie Dillard het in 1976 in Pilgrim at Tinker Creek. Lijkt dit je geen hoopgevende mogelijkheid, vroeg ik in gedachte aan Michel, maar hij wilde er niet van horen. Daar had ik het moeilijk mee, want waar had zijn eigen heldhaftige nihilisme hem tenslotte gebracht?
Goed, ik geef toe. Het was een goede zaak ons te ontdoen van een te simplistisch godsbeeld. Maar we hebben nu wel begrepen dat de hemelman met de lange witte baard een fictie is en dat hij al te makkelijk werd gekaapt door allerlei figuren om ons te knechten, uit te persen, enzovoort... Er zijn zeer zeker nog grote groepen en vele plaatsen waar er nog werk is op dat vlak, maar waarom hebben wij het kind met het badwater weggegooid? Misschien is het daarom dat de moslims zo hard tegen ons van leer trekken, niet zozeer omwille van het badwater, maar eerder omwille van het zo lichtzinnig geloosde kind. We hebben onszelf beroofd van het geestelijke, het goddelijke en hoewel we veelal ellendig zijn, blijven we die operatie verdedigen. Het is spijtig van het goede been, maar we blijven fier op het afzetten van het slechte been.
Worden we nu niet meer bedrogen en gebruikt? Dat is een goede vraag met een pijnlijk antwoord.
En zo kom ik dan bij Boef en Ismo, Marokkaanse rappers, schoffies, verguisd door de goegemeente, maar in mijn ogen de verfrissende douche die we nodig hebben. Op enkele jaren zijn ze geëvolueerd van gevaarlijke straatketten 'ik was op streets en dat nachten lang', tot underdogkapitalisten ‘alleen doekoe troost mij'. Uiteindelijk begeesteren ze nu mijn kinderen, want ze 'zijn van het volk', denken aan hun geld, maar ook aan hun moeder -wat ik heel erg apprecieer- en zeker aan hun graf 'wie vertelt god dat die sh*t ons spijt?' Ze willen het graag goed hebben, maar kijken wel uit om door het systeem opgeslokt worden 'hoef geen platen aan de muur.' Ze hebben lak aan alles, zoals de jeugd zo mooi betaamt en maken korte metten met wat wat nep voor ze is, van nihilist tot islamist. Anderzijds maken ze in een razend tempo de hele evolutie door die ons tweehonderd, nee vijfhonderd jaar heeft gekost en pleiten op basis van hun eigen van cocktail van oost en west, geloof en realiteit, voor groei op hun eigen manier:
'Was vergeten dat muziek m'n redding en een kans was.
En zo heeft iedereen z'n eigen f***g ding.
Je moet vechten met jezelf, in je eigen f***g ring.'
Als die jeugd dit al inziet, hoe kun je dan nog moedeloos zijn?
Een nieuw beeld
Zo is de natuur: iets ontstaat en wordt na een tijd hol. Dan wordt het gekaapt en misbruikt en tenslotte gaat het dood. De figuratieve god is daar niet aan ontsnapt, maar ook het nihilisme ontsnapt er niet aan. Het is nu honderd jaar dat we dit trieste, geestloze wereldbeeld gediend hebben. Moeten we er maar aan vasthouden omdat er groepen voorkomen die nog verder van huis zijn?
We hebben intussen aan dit beeld twee wereldoorlogen te danken, de planeet wordt uitgezogen door zovele mensen die denken dat ze gerechtigd zijn om de boel naar de haaien te genieten of mensen dreigen zichzelf te vernietigen, zoals Michel. Michel is burn-out. Een hele generatie is burn-out. Het werkt niet meer. Het is tijd voor iets anders.
Wat denk je hier van?
We ontdoen ons van de figuratieve God, maar we houden de liefde, de geest en het heilige in de natuur. We houden ook de wetenschap, die loos mag gaan op alle details van het materiële en het systemische, maar we staan onszelf toe een deel van de waarheid simpelweg te voelen, te weten, want we weten het gewoon. Niet met ons hoofd, ook niet met onze buik, maar wel met ons hart.
We laten het oude materialistische beeld stilaan achter ons, kiezen voor een wild en springlevend alternatief, waarbij alles een is en het goddelijk overal in schuilt, klaar om door ons gezien, bewonderd en verzorgd te worden. We zien het als een groot schitterend, levend geheel, waarvan wij een klein dankbaar stukje zijn. En we drinken goede wijn, maar met mate, Michel, met mate.
Die andere wereld komt er echt aan. Het wordt er eentje met een volwassen geloof in de samenhang van geest en stof, met een nieuwe verbondenheid van alles met alles en met een nieuw soort zingeving zonder profeten.
Kun je het al een beetje voelen? Zie je het heilige in het jonge groen aan de oever, de bergen die zich verheffen in de verte, de zon op je huid, het glinsteren van het zeewater? Het buitelende kind op het springkasteel is goddelijk om te zien, net als de liefde in de blik van je oude vrienden die je toelachen van over de tafel.
Al die energie die van ons naar de wereld stroomt en van de wereld naar ons. Van zodra jij het kan zien en voelen, elke dag, in al die kleine dingen, is de wereld al veranderd. Dan zal pijn niet verdwijnen, maar het lijden wel.
Kristien De Wolf
Reacties: kristiendewolf2000@gmail.com