'Kan ik ook groeien zonder eerst een burnout te krijgen', vroeg ze. Groeien leek haar wel wat, maar een burnout had ze er toch niet voor over. Ik vond het een mooie vraag die zeker een genuanceerd antwoord verdient. Indien mensen er van uit gaan dat groeien pijnlijk is, dan verklaart dat de grote weerstand die er tegen bestaat.
Niet groeien is pijnlijker dan groeien Laat een ding duidelijk zijn van bij het begin. Het is niet het groeien dat de pijn veroorzaakt, maar de weerstand tegen die groei. Het wordt pas afzien als je er te lang mee wacht. Pas wanneer je systematisch signalen negeert en kans na kans laat liggen om dingen op te lossen, zal je lichaam je op een bepaald moment voor het blok zetten en de stekker eruit trekken. Dan lig je vervolgens in je bed en moet je alles wel eens op een rijtje gaan zetten. De natuur zit heel mooi in elkaar. Hoe erg het ook is als het je overkomt, op dat ogenblik is de pijn, de breuk, de ziekte een zegen. Op lange termijn bekeken dan toch. Betekent de tsunami van burnouts dan ook dat deze generatie collectief te veel en te lang groei vermeden heeft? Dat denk ik zeker. Maar zo hoeft het helemaal niet te gaan. Wat is groei? Eerst even scherp stellen wat ik versta onder groei. Als je geboren wordt ga je ontwikkelen, dat is een heel natuurlijk proces. Je wordt je eerst bewust van je lichaam, je splitst je letterlijk af van het lichaam van je moeder en ondervindt stilaan dat je een apart wezentje bent. Dan ontstaat je emotionele zelf en tenslotte je mentale zelf. Je kan dan het onderscheid maken tussen wie jij bent en wat jij voelt en wat anderen voelen, maar je kan je ook dingen voorstellen. Telkens splitst er een stukje van je af en kan je al die deeltjes apart gaan ontwikkelen. Daardoor ga je meer van de wereld begrijpen. Je krijgt ook een pak training mee, je wordt zindelijk gemaakt, maar je leert vooral 'goede' manieren aan en komt te weten welke rollen je allemaal kan spelen. Je onderzoekt verschillende manieren om te overleven, wat werkt dat neem je mee, de rest vergeet je. Het gaat super. Tenslotte worden alle normen van je familie en de maatschappij je netjes ingelepeld totdat je vast gelooft dat je die dingen zelf hebt uitgevonden. Dit alles wordt je opgesolferd met de beste bedoelingen, om ervoor te zorgen dat jij het gaat redden in de grote (al dan niet boze) wereld. Je bent nu voltooid, aangepast en klaar om je eigen leven als succesvol burger te starten. Alleen, bij nagenoeg elk van ons verloopt het proces niet zo soepel. Soms wordt een fase niet helemaal goed afgewerkt. Misschien blijf je hangen in een dominante overlevingsstrategie en weet je je geen raad met complexere situaties of heb je zo weinig eigen waarden en normen ontwikkeld, dat je na enkele jaren volwassen leven geen idee meer hebt wat jij nu eigenlijk zelf wil. Stukjes blijven achter, je bent niet meer 'heel'.
Hierop komt onvermijdelijk feedback uit de omgeving, moeilijkheden van professionele, lichamelijke of relationele aard, verdriet ook. Je ben immers niet in staat om werkelijk helder te kijken en het is ook heel gemakkelijk om je in deze omstandigheden incompetent en niet ok te voelen. Ondanks alle training blijk je plots toch niet meer in staat om te overleven. Eventueel kan je nog een tijdje de schuld bij anderen leggen, maar tenslotte zal je met een eigen coctail moeten komen. Dat is het moment voor groei. Elk probleem dat opduikt is een uitnodiging om eraan te beginnen. Elke emotie, elke tegenslag, elke ruzie, elk conflict. Zie het niet als oneerlijk, zoek geen schuldige, het is niets anders dan jouw kans om iets te leren. Het kantelpunt Groei betekent opnieuw integreren wat voordien werd afgesplitst. Het is opnieuw 'heel worden', je stukjes terug bij elkaar zoeken. Het gebeurt in de omgekeerde volgorde van opsplitsing. Geheel logisch, zoals alles in de natuur. Als het goed is word je je op een bepaald moment bewust van je overtuigingen en waar die vandaan komen, je ziet je triggers, de emoties die je overspoelen of die je hermetisch afblokt, de patronen en de rollen, de verdrongen stukjes van jezelf (die niet ok bevonden werden en niet strookten met de normen) en vist die dingen terug op. Je leert ze aanvaarden ze en geeft ze een plaats. Jij bent niet perfect, maar wel ok, meer dan ok zelfs. Als je daarin slaagt, ben je op mentaal vlak alvast niet langer verscheurd, maar uit een stuk. Dat is schitterend. Je energie komt beter terecht en je krijgt meer keuze en meer vrijheid. Problemen komen nog wel op je pad, maar je beschikt nu over al je vermogens om ze op te lossen.
Er is nog meer om naar uit te kijken. Omdat je nu weet hoe je eigen denken werkt, win je ook aan empathie en zal het gemakkelijker zijn je echt in iemand anders te verplaatsen. Bovendien kan je ook vanop een afstand naar de dingen kijken. Relativeren is nu iets wat jij echt beheerst en de problemen die je zelf systematisch uitlokte, zijn alvast voor altijd van de baan. Het olympisch minimum inzake groei Rationaliteit zoals hierboven omschreven is eigenlijk een minimum om je goed te kunnen voelen. Kom je hier niet toe, dan blijft het moeilijk om je in te leven in de ander wanneer je betrokken partij bent, blijf je vol vooroordelen zitten en slaag je er waarschijnlijk nooit in die ene overlevingsstrategie bij te sturen en nog eens iets anders te proberen. Als je weigert te leren, dan blijf je steeds dezelfde feedback krijgen en in dezelfde conflicten en dezelfde problemen terecht komen. Telkens opnieuw, op elk werk, in elke relatie.
Waarom doen we het dan niet?
Ik denk dat we bang zijn voor de waarheid. Niet dat de waarheid daarom zo vreselijk is. Het feit dat ze anders zou kunnen zijn dan wat we altijd hebben geloofd is al voldoende om ons de stuipen op het lijf te jagen. Dingen onder ogen zien jaagt ons meer schrik aan dan de miserie die we al kennen en die we gewoon zijn.
Misschien zijn we ook een beetje lui, want oefenen van nieuw gedrag is vermoeiend. Daar moeten we dan toch een hele goede reden voor hebben, in vele gevallen moeten we ons al aan een zijden draad voelen hangen of het mes op onze keel voelen. Toch houdt zelfs de koppigste volhouder het niet eeuwig uit en hier situeert zich meestal het burnout verhaal, uiteraard heel pijnlijk als je het 'the hard way' moet leren. Groei voorbij rationaliteit, een fantastische reis Na rationaliteit kan je zeker nog verder gaan. Dan kan je je verstand weer in contact brengen met je lichaam tot beiden opnieuw een eenheid vormen en je je lichaam kan gebruiken als een instrument om je richting en informatie te geven en niet als een soort machine die je afjakkert als een Brabants trekpaard en dat je uitfoetert als het niet doet wat jij wil. Deze integratiefase is helemaal niet pijnlijk, integendeel. Hier gaat het over voelen, intuïtie ontwikkelen en steeds beter weten wat goed voor je is. Je leert om het geluk in jezelf op te roepen, in plaats van te wachten tot de externe wereld je een topmoment bezorgt. Elke dag waarop je dit oefent is een mooie dag, want je wordt soepeler en je blijft binnenin gelijkmoedig, wat je ook overkomt. Je komt te weten wat jouw unieke bijdrage aan de wereld zou kunnen zijn en kan dit gebruiken als een onfeilbaar kompas bij al je beslissingen. De natuur vormt een onderdeel van je leven en is niet langer iets voor in het weekend. Dit is gewoon een fantastische reis die ook lang duurt, maar wat maakt dat uit, als je zoveel moois tegenkomt onderweg.
Kan je groeien zonder burnout?
Zeker en vast wel, maar dan kies je nu voor bewustwording. Kan groeien zonder pijn? Nee, helemaal pijnloos zal het nooit zijn. Maar je hoeft niet alleen op reis te gaan. Zoek medereizigers en zorg voor elkaar. Als je dan een keer onderuitgaat, word je opgepikt en is die schaafwond of die buil zo weer vergeten. Een ervaren gids nemen voor onderweg kan ook natuurlijk. Coaching en transpersoonlijke coaching zijn ontwikkeld om je soepel doorheen het proces te loodsen en er een mooie ervaring van te maken. Je kan echter ook heel veel zelf doen, door te lezen, door goed te observeren. Hou een tijdje een boekje bij, schrijf dingen op, denk na (dit is iets anders dan piekeren!), ga wandelen, verzorg jezelf, probeer dingen uit, maar vooral, wees wakker. Nog een fijne dag en ik kijk uit naar jullie reacties! Kristien De Wolf is werkzaam in Personal Business Coaching & Life Counseling kristien.dewolf@mypersonalcoach.be www.mypersonalcoach.be